Gerard van Bortel
Gerard begeleidt statushouders: “Brug slaan tussen leefwereld mensen en systeemwereld overheid”
Het vele vrijwilligerswerk dat Gerard van Bortel doet, heeft een duidelijke rode draad: wonen. “Zorgen dat mensen op hun plek zijn en niet in de raderen van het systeem worden vermalen. Dit kun je op allerlei niveaus doen.”
Lokaal zet Gerard zich in bij VluchtelingenWerk Nederland als Coach Vestiging en Maatschappelijk Begeleider in het Westland. Tevens is hij voorzitter van de Kerngroep Wonen, Welzijn en Zorg (WWZ) binnen de Adviesraad Sociaal Domein Westland (ASDW). En zorgt hij in de “stoelenploeg” van de Oude Kerk Naaldwijk er ook voor dat iedereen op zijn plekje kan zijn, maar dan tijdens activiteiten die week.
Op landelijk niveau zit hij in het bestuur van de Woonbond en heeft hij een (betaalde) functie als Lid Raad van Toezicht van Woningstichting Het Grootslag in Wervershoof, en Lid Raad van Commissarissen van Woningstichting Rochdale.
Tetris
Dit alles doet hij naast zijn werk als universitair docent aan de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft, waar zijn specialiteit ligt bij betaalbaar wonen. “Een vrij flexibele baan voor drie dagen in de week, waardoor ik de ruimte heb om dit alles te doen”, aldus Gerard. “Maar strak plannen is hierbij wel een vereiste. Ik vergelijk het maar met het computerspel Tetris, waarbij je blokjes passend in elkaar laat vallen. Dat is ook een vereiste in mijn volle week.”
Zijn functie bij VluchtelingenWerk beslaat twee fases in het leven van de statushouder. Gerard: “Als deze een woning toegewezen krijgt, ga ik als Coach Vestiging mee naar de sleuteloverdracht en het tekenen van het huurcontract. Ook help ik met bijvoorbeeld het aanvragen van een bijstandsuitkering, het regelen van de zorgverzekering en het vinden van een huisarts. Na een paar weken verandert mijn rol in die van Maatschappelijk Begeleider, waarin ik fungeer als vliegende keep bij het oplossen van problemen. Dit kan gaan om het aanvragen van een vrijstelling van gemeentelijke belastingen, tot ernstigere zaken als ruzie in het gezin, burenconflicten en schulden. Ik leg dan een link met instanties, die daarin kunnen helpen. Bijvoorbeeld het Sociaal Kern Team (SKT), Vitis Welzijn en de Belastingdienst. Dit gaat me vrij gemakkelijk af en ik vind het ook leuk. Als ik voor iemand een vrijstelling moet aanvragen of problemen met bijvoorbeeld de huurtoeslag moet oplossen, denk ik dan ook: “Dat varkentje gaan we wel even wassen!”
Die rivier over
Gerard ziet zichzelf hierbij als een bruggenbouwer. “Je hebt te maken met de leefwereld van mensen en de systeemwereld van de overheid. Als vrijwilliger ben ik dagelijks bezig een brug te slaan tussen die twee. Soms is dit heel simpel, als je de weg maar weet, de taal kent en het zelfvertrouwen hebt om bijvoorbeeld een mail te sturen naar de gemeente. Zijn er bijvoorbeeld problemen met een bijstandsuitkering, dan probeer ik met de ambtenaar een oplossing te vinden. Ik ben een soort oliemannetje, een verbinder. Ik geloof ook sterk in het met elkaar in gesprek blijven. Je kunt wel boos worden op een bedrijf of instantie, maar die worden daar meestal niet warm of koud van. Soms moet je aan beide kanten van die brug gaan staan. Je zult toch echt die rivier over moeten om iets te bereiken! Deze ervaringen die ik opdoe in mijn werk voor statushouders, kan ik overigens ook weer op een positieve manier gebruiken in mijn werk voor de ASDW.”
Momenteel zet Gerard zich in voor twaalf gezinnen in het Westland. Dit kunnen man, vrouw en zeven kinderen zijn, maar ook éénpersoonshuishoudens. “Ik begeleid hen voor de periode van een jaar, en draag dit dan over aan Vitis Welzijn. In de praktijk komt het er wel eens op neer dat ik wat langer begeleider blijf, als ik het gevoel heb dat er nog teveel dingen spelen. Dan ga ik dit niet zomaar bij Vitis over de schutting gooien, maar zorg eerst dat de situatie gestabiliseerd is. Pas dan is het tijd voor de zogenaamde “warme overdracht”. Hierbij stopt de vaste begeleiding door VluchtelingenWerk en gaat over naar Vitis, die de cliënt verwijst naar bijvoorbeeld de Formulierenbrigade of het Buurt Informatie Punt. Maar dit betekent niet altijd dat ik dan gerustgesteld ben. Als ik merk dat mensen na de warme overdracht nog vaak een beroep doen op Vitis, dan denk ik: “Oei”…..”
Best streng
Gerard is echter niet de persoon die dit soort dingen mee naar huis neemt. “Ik ben gewoon niet zo bedraad. Ik ben zeker empathisch, maar er niet in die mate door geëmotioneerd dat je niet helder meer kunt communiceren met instanties en bedrijven. Ik ben naar de cliënt toe soms ook best streng. Die spreken vaak beperkt Nederlands en kijken in een gesprek dan hulpzoekend naar een collega-vrijwilliger die hun moedertaal spreekt. Ik zeg dan vaak: “We gaan niet vertalen, jij moet de taal leren!” Dat werkt in mijn ogen toch echt het best om hun zelfredzaamheid te vergroten.”
Zet koudwatervrees opzij
Silvester moedigt nieuwe vrijwilligers aan: “Zet koudwatervrees opzij”’S-GRAVENZANDE- Toen Silvester Weterings (65) in 2020 met vervroegd pensioen ging, waarschuwde zijn vrouw hem voor het vacuüm waar hij in terecht zou kunnen komen. “Ga wat doen”, was haar advies. Na eerst alle klussen in huis te hebben afgemaakt, zette Silvester zijn koudwatervrees opzij en bezocht een vrijwilligersmarkt in De Tuinen. Vijf jaar later mag hij zich vrijwilliger noemen bij de Stichting Vrienden van het Staelduinse Bos, de Plusbus en Tomatoworld. De rode draad in zijn werk? Het overbrengen van kennis! Door Rianne DekkerOp die bewuste vrijwilligersmarkt sprong volgens Silvester zowat iedereen op zijn nek. Zo ook de Stichting Vrienden van het Staelduinse Bos. Silvester niet onbekend, aangezien hij in het bos geboren is als twaalfde in een gezin van vijftien kinderen. Zijn vader had er een tuinbouw toeleveringsbedrijf en werd bekend door de “Wetrac”. “Oude Westlandse tuinders weten hier misschien nog wel van. Het was een goedkoop transportmiddel om groenten naar de veiling te brengen”, aldus Silvester. Toen de Vrienden van het Staelduinse Bos hem vroeg vrijwilliger te worden, legde Silvester wel meteen zijn eigen ideeën op tafel. “Ik wilde een excursie opzetten over de Tweede Wereldoorlog, want het Staelduinse Bos heeft hier een rol in gespeeld en mijn familie is daar getuige van geweest. Zo vertelt mijn peetoom in een film van Wim van Wensveen over de landing van de Duitsers in De Bonnen achter het Staelduinse Bos. Naar mijn mening was dit verhaal onvoldoende bekend en ik wilde dat graag levend houden.”De stichting was enthousiast en na een grondige voorbereiding had Silvester het format voor de excursie te pakken. “Het verhaal is grotendeels gebaseerd op wat mijn vader me heeft verteld, en op mond tot mond verhalen”, aldus Silvester. En dat werd een succes. “Het zou in eerste instantie éénmalig zijn, maar ik geef deze zondagse excursies inmiddels al voor het vierde jaar!” PaardenkastanjeTevens verzorgt Silvester in het Staelduinse Bos door de week natuur excursies voor schoolkinderen. Dit doet hij ook als vrijwilliger van de stichting en vanuit WNTWeb, een initiatief om natuur-, milieu- en techniekeducatie in Westland en Hoek van Holland impuls te geven. “Ik had aanvankelijk niet zoveel verstand van de natuur, en heb me daarom eerst ondergedompeld in kennis door bijvoorbeeld met een andere vrijwilligers mee te lopen. Mijn natuurkennis is daardoor enorm uitgebreid. Ik weet nu bijvoorbeeld waarom een Paardenkastanje Paardenkastanje heet!”Soort Silicon Valley Met dezelfde toewijding geeft Silvester presentaties bij Tomatoworld In een tomatenkas waar, zoals hij het omschrijft, “alle knowhow die de moderne glastuinbouw heeft is verzameld en waar innovaties worden getest en gevalideerd.” Nadat hij door zijn nichtje was getipt dat men vrijwilligers zocht bij Tomatoworld leidt hij daar, na zijn structurele onderdompeling in kennis, mensen vanuit de hele wereld rond. “Tuinders, handelsdelegaties, ministers, schoolklassen, noem maar op”, aldus Silvester. “Ik draag kennis over aan bezoekers uit diverse landen. Hierbij laten we niet het achterste van onze tong zien, maar de mogelijkheden die er zijn. Onder het motto: “Delen is vermenigvuldigen””. Het helpt Silvester bij dit alles dat hij al uit de hoek van de tuinbouw techniek komt. Hij werkte in het toeleveringsbedrijf van zijn vader en bij Berg Hortimotive, dat onder andere gewasverzorgingswagens (buisrailwagens) produceert.TeslaVoor een groep 8-schoolklas moet Silvester wel even schakelen. “Ik moet het aan scholieren anders brengen. Een voorbeeld: als ik hen duidelijk wil maken wat een kilo tomatenzaad kost, druk ik dat uit in de waarde van een Tesla. Met die vertaalslag heb ik wel wat moeite gehad in het begin. Vanwege de kleine aandacht boog die kinderen kunnen hebben, en problemen met moeilijke technische woorden, heeft Tomatoworld ook opdrachten ontwikkeld, waardoor ze spelenderwijs leren. Het mooiste vind ik om hen de hommels te laten zien. Deze bestuiven nu de plantjes om vruchten te krijgen, in plaats van de trilstok die vroeger werd gebruikt om de bloemen te schudden!”HangouderenDan is er nog de Plusbus, waar Silvester met veel plezier een aantal woensdagochtenden achter het stuur zit. Hij krijgt naar eigen zeggen veel energie van de mensen die hij rondbrengt naar locaties in Westland en Hoek van Holland. “Deze mensen zitten niet achter de geraniums en zijn dankbaar voor dit initiatief. En als ik thuiskom heb ik altijd wel iets te vertellen aan mijn vrouw. Over “hangouderen” bijvoorbeeld, een term waar één van de passagiers mee kwam. Er rijden zeven bussen binnen Westland en Hoek van Holland en met de chauffeurs hebben we onderling altijd de grootste lol tijdens de koffie!”Vrijwilligers gezochtSilvester benadrukt dat hij dit verhaal heeft laten optekenen met maar één reden: “Ik wil andere mensen prikkelen om ook vrijwilliger te worden. Vrijwilligerswerk is vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Je doet iets wat bij je past én helpt een ander! En je krijgt er enorm veel voor terug. Mijn koudwatervrees bleek in ieder geval ongegrond!”
Lees het verhaal